HUMANcITY- ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ «ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΗ»
Οι κοινωνικές, πολιτισμικές και πολιτικές επιπτώσεις της διάδρασης ανάμεσα στους αιτούντες άσυλο, τους συντελεστές της ανθρωπιστικής διακυβέρνησης και την τοπική κοινωνία (Λέσβος και Αθήνα)
Περιγραφή έργου
Το πρόγραμμα μελετά την εγκατάσταση των αιτούντων άσυλο με αναφορά στο πεδίο της στέγασης και εστιάζει στην ανθρωπιστική διακυβέρνηση ως ένα πεδίο κοινωνικής και πολιτισμικής διάδρασης και πολιτικής διαπραγμάτευσης ανάμεσα στους αιτούντες άσυλο, στους ιδιωτικούς και δημόσιους, ατομικούς και συλλογικούς ανθρωπιστικούς δρώντες και τις τοπικές κοινωνίες.
Διερευνά τις οσμώσεις ανάμεσα στους μηχανισμούς της ανθρωπιστικής διακυβέρνησης και τις τοπικές κοινωνίες σε τρεις γεωγραφικές βαθμίδες που παραπέμπουν σε τρεις διαφορετικές φάσεις του μεταναστευτικού ταξιδιού στην ελληνική επικράτεια: σε έναν οικισμό πρώτης υποδοχής (Σκάλα Συκαμνιάς, Λέσβος), σε μια συνοριακή πόλη (Μυτιλήνη) και στην ελληνική πρωτεύουσα (Αθήνα). Έτσι παρακολουθεί τη μετεξέλιξη από το «ανθρωπιστικό χωριό» στην «ανθρωπιστική πόλη». Συγκρίνει διαφορετικά μοντέλα εγκατάστασης των νεοεισερχόμενων προσφύγων και μεταναστών, ενώ διερευνά τις διαφορετικές επιπτώσεις αυτών των μοντέλων πάνω σε όλους τους συντελεστές.
Τέλος, εξετάζει τη διάδραση και τα κοινωνικά και πολιτικά της αποτελέσματα με αναφορά τόσο σε επίσημα ή μη σχήματα κοινωνικότητας («φιλοξενία», «αλληλεγγύη», «βοήθεια») όσο και με τις διαφορετικές εθνο-πολιτισμικά ορισμένες αντιλήψεις όλων των συντελεστών της ‘ανθρωπιστικής πόλης’.
Στη Σκάλα Συκαμνιάς εξετάζονται οι καταυλισμοί πρώτης υποδοχής και η κληρονομιά που άφησαν στην τοπική κοινωνία, καθώς οι περισσότεροι έκλεισαν μετά από περίπου ένα χρόνο λειτουργίας.
Στη Μυτιλήνη πραγματοποιείται μια εκτατική, απογραφική μελέτη του πλαισίου της ανθρωπιστικής διακυβέρνησης στην πόλη με συνδυασμό ποσοτικών και ποιοτικών μεθοδολογιών. Τα αποτελέσματα καταγράφονται σε έναν δυναμικό διαδραστικό άτλαντα του ανθρωπιστικού τοπίου του νησιού.
Στην Αθήνα το έργο αναπτύσσεται προς δύο κατευθύνσεις και υλοποιείται μέσα από δύο εντατικές και συμπληρωματικές εθνογραφικές έρευνες που έχουν ως αντικείμενο: Πρώτον, δύο διαφορετικά μοντέλα στέγασης αιτούντων άσυλο: α) τον δημοτικό καταυλισμό του Ελαιώνα και β) διαμερίσματα του εγχειρήματος ESTIA, που χρηματοδοτείται από ειδικό πρόγραμμα της ΕΕ και υλοποιείται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου με τη συνεργασία διαφορετικών εταίρων (π.χ. Δήμος Αθηναίων και ΜΚΟ). Δεύτερον, το ζήτημα της εγκατάστασης, κυρίως Αφγανών και Πακιστανών αιτούντων άσυλο, σε σχέση με υφιστάμενα δίκτυα κοινωνικότητας με αναφορά σε μεταναστευτικές συσσωματώσεις και σε χώρους θρησκευτικής δραστηριότητας.
Το έργο έχει 34μηνη διάρκεια (17/12/2019-17/10/2022). Πραγματοποιείται με την επιστημονική ευθύνη του καθηγητή Ευθύμιου Παπαταξιάρχη και τη χρηματοδοτική υποστήριξη του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.).
Μεθοδολογία
Όσον αφορά στην Αθήνα και τη Σκάλα Συκαμνιάς, το έργο στηρίζεται στην κλασική μεθοδολογία της επιτόπιας εθνογραφικής έρευνας που προϋποθέτει συμμετοχική παρατήρηση. Ωστόσο, η συγκυρία της πανδημίας COVID-19 έχει υπαγορεύσει σοβαρές τροποποιήσεις στη διαδικασία της εθνογραφικής διαδικασίας, που, σε μεγάλο βαθμό –ωστόσο όχι αποκλειστικά– διεξάγεται διαδικτυακά. Χωρίς να υποβαθμίζεται η σημασία της φυσικής παρουσίας στο πεδίο, οι επιμέρους έρευνες προχωρούν συστηματικά με τους ερευνητές να διαχειρίζονται τα νέα δεδομένα ως σημαντική μεθοδολογική πρόκληση. Στην πόλη της Μυτιλήνης, η έρευνα συμπληρώνεται με μια εκτατική απογραφική μελέτη που συνδυάζει ποιοτικές και ποσοτικές μεθοδολογίες.
Το εθνογραφικό υλικό του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένου του δυναμικού διαδραστικού άτλαντα, ενσωματώνεται στο Αρχείο του Παρατηρητηρίου για την Προσφυγική και Μεταναστευτική Κρίση στο Αιγαίο. Τα αποτελέσματα θα δημοσιοποιηθούν σε διεθνή ημερίδα που θα διοργανωθεί στη Μυτιλήνη τον Ιούνιο 2022.
The research project was supported by the Hellenic Foundation for Research and Innovation (H.F.R.I.) under the “First Call for H.F.R.I. Research Projects to support Faculty members and Researchers and the procurement of high-cost research equipment grant” (Project Number: HFRI-FM17-67)