Εγκατάσταση στην ‘Ανθρωπιστική Πόλη’: οι κοινωνικές, πολιτισμικές και πολιτικές επιπτώσεις της διάδρασης ανάμεσα στους αιτούντες άσυλο, τους συντελεστές της ανθρωπιστικής διακυβέρνησης και την τοπική κοινωνία (Λέσβος και Αθήνα)

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 

Ι. Στόχοι του έργου

ΙΙ. Υλοποίηση του έργου και συμπεράσματα ανά ενότητα εργασίας
Ενότητα Εργασίας 1: Είσοδος, Σκάλα Συκαμνιάς (Λέσβος)
Ενότητα Εργασίας 2: Εγκατάσταση, Αθήνα, Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας Ελαιώνα και διαμερίσματα του προγράμματος ESTIA
Ενότητα Εργασίας 3: Το ανθρωπιστικό τοπίο της Λέσβου, μια ποιοτική και ποσοτική καταγραφή
Ενότητα Εργασίας 4: Εγκατάσταση, κοινωνικά και θρησκευτικά δίκτυα της Αθήνας
Ενότητα Εργασίας 5: Δυναμικός διαδραστικός άτλαντας
Ενότητα Εργασίας 6: Συντονισμός έργου και διάχυση αποτελεσμάτων
ΙΙΙ. Δράσεις διάχυσης και δημοσιοποίησης
IV. Αντίκτυπος του έργου
V. Περιλήψεις ανακοινώσεων

Ι. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

 

Το HUMANcITY είχε τους παρακάτω στόχους:

1. Την μελέτη της ανθρωπιστικής διακυβέρνησης ως πεδίο κοινωνικής/πολιτισμικής μεσολάβησης, διάδρασης και διαπραγμάτευσης ανάμεσα στους αιτούντες άσυλο, τους ιδιωτικούς και δημόσιους, ατομικούς και συλλογικούς ανθρωπιστικώς δρώντες και, τέλος, τις τοπικές κοινωνίες.
2. Την εστίαση σε τρεις γεωγραφικούς χώρους με ιδιαίτερη έμφαση στον τρίτο από αυτούς: α) έναν μικρό οικισμό πρώτης υποδοχής (Σκάλα Συκαμνιάς, Λέσβος) β) μια συνοριακή πόλη (Μυτιλήνη) σε νησί με Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (Λέσβος) και γ) την πρωτεύουσα της Ελλάδας (Αθήνα).
3. Την παρακολούθηση των μετασχηματισμών από το «ανθρωπιστικό χωριό» στην «ανθρωπιστική πόλη».
4. Τη σύγκριση διαφορετικών τύπων εγκατάστασης των εισερχόμενων προσφύγων και μεταναστών –κυρίως καταυλισμών, δημοτικών ή ιδιωτικά διαχειριζόμενων διαμερισμάτων, καταλήψεων ιδιωτικών ή δημόσιων χώρων– και διερεύνηση των διαφορετικών επιπτώσεων που έχουν αυτά για τους αιτούντες άσυλο, τους ανθρωπιστικούς δρώντες και τα μέλη των τοπικών κοινωνιών.
5. Τη διερεύνηση της διάδρασης στον ανθρωπιστικό χώρο και των κοινωνικών και πολιτικών της επιπτώσεων σε σχέση με τους κυρίαρχους τρόπους κοινωνικότητας και τις διαφορετικές μορφές διαμεσολάβησης (ανθρωπιστικές οργανώσεις, εθνοπολιτισμικές συλλογικότητες και δίκτυα μεταναστών).

ΙΙ. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΡΓΟΥ

 

Το έργο υλοποιήθηκε μέσα από 6 Ενότητες Εργασίας (ΕΕ). Αυτές περιλάμβαναν δύο ενότητες για τη Λέσβο, δύο για την Αθήνα, μία για τον διαδραστικό άτλαντα, που περιλάμβανε την απογραφή του ανθρωπιστικού τοπίου στη Λέσβο, και μία για τη διάχυση και τη δημοσιότητα.

Η πανδημία προκάλεσε σοβαρά προβλήματα στην υλοποίηση της έρευνας, ιδιαίτερα στο σκέλος της εθνογραφικής επιτόπιας έρευνας στη Λέσβο, και οδήγησε σε σημαντικές αλλαγές στην μεθοδολογία, στην γεωγραφική μετατόπιση της ΕΕ2 από την Μυτιλήνη στην Αθήνα και σε δύο χρονικές παρατάσεις. Επίσης στη διάρκεια του έργου χρειάστηκε να αντικατασταθεί ο υπεύθυνος της Ενότητας Εργασίας 5 και να συμπληρωθεί η ερευνητική ομάδα με νέα στελέχη.
Παρά τα εμπόδια όλες οι ενότητες εργασίας προχώρησαν και ολοκληρώθηκαν σύμφωνα με το εγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Στη επιτυχή υλοποίηση του έργου συνέβαλαν οι τακτικές συναντήσεις (κάθε δυο βδομάδες) της ερευνητικής ομάδας, που από ένα σημείο και μετά γίνονταν διαδικτυακά, και η συνεχής συνεργασία όλων των μελών της ερευνητικής ομάδας. Επίσης σημαντική ήταν η συμβολή των μελών της συμβουλευτικής επιτροπής που παρακολούθησαν από πολύ κοντά την πορεία του έργου.
Πλήρες αρχείο: Εκτεταμένη σύνοψη

Είσοδος των αιτούντων άσυλο στη Λέσβο: Μεσολαβήσεις στον ανθρωπιστικό μετασχηματισμό μιας μεθοριακής κοινότητας (Σκάλα Συκαμνιάς)

 

Ευθύμιος Παπαταξιάρχης
με Μαρίκα Ρόμπου-Λεβίδη

Στόχος της Ενότητας Εργασίας 1 (ΕΕ1) ήταν η μελέτη της διαμόρφωσης του «ανθρωπιστικού χωριού» κυρίως μέσα από την προφορική ιστορία της συγκρότησης των ‘δομών’ πρώτης υποδοχής, της εμπλοκής στην ανθρωπιστική διαχείριση της ‘προσφυγικής κρίσης’ και των μετασχηματισμών που αυτή επέφερε στην μεθοριακή αγροτική κοινότητα της Σκάλας Συκαμνιάς (Λέσβος) το 2015-6. Παράλληλα ενδιέφερε η διερεύνηση των θεωρήσεων του ανθρωπιστικού καθεστώτος από τους εντόπιους και τους ανθρωπιστικούς δρώντες, στο πλαίσιο της διάδρασης ανάμεσα στις διαφορετικές κατηγορίες όσων εμπλέκονται στην διαχείριση της ανθρωπιστικής κρίσης, και η αποτίμηση του κοινωνικού και πολιτικού αποτυπώματος του ανθρωπιστικού καθεστώτος στην τοπική κοινωνία υπό το πρίσμα της μεσολάβησης.

Από τα μέσα Αυγούστου 2020 μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου 2020 και στο πλαίσιο της καλοκαιρινής χαλάρωσης των μέτρων της πανδημίας, διεξήχθη από τον Ερευνητικό Υπεύθυνο σε συνεργασία με μέλη της ερευνητικής ομάδας σύντομη αλλά πυκνή επιτόπια εθνογραφική έρευνα στο χωριό Σκάλα Συκαμνιάς Λέσβου. Η έρευνα συνέχισε τη διερεύνηση όψεων της τοπικής εμπειρίας του προσφυγικού που γίνεται από τον ερευνητικό υπεύθυνο τα τελευταία 5 χρόνια. Ειδικότερα η έρευνα εμβάθυνε στην πρόσφατη εμπειρία του προσφυγικού σε μια τοπική κοινωνία, που βρέθηκε στο επίκεντρο των προσφυγικών ροών και των συνακόλουθων εκτεταμένων ανθρωπιστικών παρεμβάσεων που αναπτύχθηκαν στο νησί της Λέσβου μετά το καλοκαίρι του 2015. Έτσι δόθηκε η δυνατότητα όχι μόνο της συμπλήρωσης κενών από την μέχρι τότε έρευνα αλλά και η ενδελεχής διερεύνηση των μηχανισμών και των τρόπων μεσολάβησης που υπηρέτησαν τους ανθρωπιστικούς μετασχηματισμούς (humanitarianization) και οδήγησαν στην συναρμολόγηση του ανθρωπιστικού καθεστώτος σε τοπικό επίπεδο. Η έρευνα ολοκληρώθηκε στο προβλεπόμενο διάστημα. Δεν προέκυψαν ιδιαίτερα προβλήματα ή ζητήματα δεοντολογίας.

Συγκεκριμένα, μέσα από συνομιλίες και συνεντεύξεις πολλών από τους πρωταγωνιστές -κυρίως στελεχών ανθρωπιστικών οργανισμών, στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης και εντοπίων κατοίκων-, που ενεπλάκησαν ποικιλοτρόπως στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης στο τοπικό επίπεδο, επιτεύχθηκαν τα παρακάτω:

α) Καταγράφηκαν με σημαντική λεπτομέρεια οι διεργασίες που επέδρασαν καταλυτικά στη διαμόρφωση της τοπικής απόκρισης στην προσφυγική κρίση και την ανθρωπιστική διαχείρισή της, επιφέροντας σημαντικές ανατροπές στην τοπική κοινωνία. Οι συνεντεύξεις και οι καταγραφές αναφέρονται σε κομβικά συμβάντα (ναυάγια, διασώσεις), ανάπτυξη δράσεων (δομές αλληλεγγύης, άτυποι καταυλισμοί, κοινωνική κουζίνα, ιατρικές και προνοιακές υπηρεσίες πρώτης υποδοχής) και κοινωνικο-πολιτικές διεργασίες (διεθνείς βραβεύσεις, ανάπτυξη κοινωνικών δικτύων σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, ανάπτυξη συνεργασιών ή/και συγκρούσεων στους κόλπους της τοπικής κοινωνίας, κινηματικές πρωτοβουλίες, υποδοχή και διαχείριση ενός πλήθους νεο-αφιχθέντων ανθρωπιστικών οργανώσεων, ανάπτυξη νέων πολιτικών συσχετισμών και οικονομικών σχέσεων, προβολή της τοπικής κοινωνίας και εμβληματικών εκπροσώπων της στα εθνικά και διεθνή ΜΜΕ, αναγνώριση από τη διεθνή κοινότητα κ.α.). Το παραπάνω υλικό διασταυρώθηκε με υλικό που είχε ερευνητικά συλλεχθεί τα προηγούμενα χρόνια για να διασαφηνιστούν κρίσιμες λεπτομέρειες και να επιβεβαιωθούν ή να διορθωθούν υποθέσεις εργασίας και προηγούμενοι ερευνητικοί ισχυρισμοί.

β) Αποτιμήθηκε η εξέλιξη και εντέλει η φθορά του καθεστώτος ανθρωπιστικής διακυβέρνησης στο τοπικό επίπεδο, σε σχέση με τη μοναδικότητα του χώρου και τη συγκυρία, με έμφαση στις στιγμές καμπής που σηματοδότησαν είτε την αρχή είτε το τέλος της ιστορικής αυτής φάσης για την τοπική κοινωνία. Με χρονικό ορίζοντα τα τελευταία πέντε χρόνια, περίοδο κατά την οποία εκτυλίχθηκε με ιδιαίτερη ένταση και σφοδρότητα η μετατροπή του νησιού σε κόμβο του ευρωπαϊκού προσφυγικού ζητήματος, επιδιώχθηκε η περιοδολόγηση του μετασχηματισμού της τοπικής κοινωνίας σε “ανθρωπιστικό χωριό”, όπου συναντήθηκαν διαφορετικές μορφές ανθρωπιστικής διαχείρισης, πρακτικές αλληλεγγύης αλλά και αντιστάσεις, ενώ αναζητήθηκαν οι συνέπειες και οι ιδιαίτερες σημασίες της καινοφανούς αυτής εμπειρίας. Ειδικότερα, αναζητήθηκαν οι υλικές και συμβολικές διαστάσεις των κοινωνικών σχέσεων που αναπτύχθηκαν στην τοπική κοινωνία κατά την υπό μελέτη περίοδο, όπως αυτές εννοήθηκαν από τους ίδιους τους δρώντες τόσο κατά τη συγκρότησή τους όσο και στην πορεία τους μέσα στο χρόνο.

Η επιτόπια έρευνα αναπτύχθηκε μέσα από συμμετοχική παρατήρηση και συνεντεύξεις βάθους με πρόσωπα της τοπικής κοινωνίας, τα οποία βρέθηκαν με διαφορετικούς τρόπους και από διαφορετική θέση στο επίκεντρο των εξελίξεων. Κατά τη διάρκεια της παραμονής στο πεδίο πραγματοποιήθηκαν πολλαπλές καθημερινές συζητήσεις με κατοίκους του χωριού, είτε ατομικά είτε ομαδικά, με στόχο τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με την τρέχουσα στάση της τοπικής κοινωνίας στο εν εξελίξει ζήτημα του προσφυγικού, καθώς και τον εντοπισμό των κυριότερων πληροφοριοδοτών που θα προσεγγίζονταν περαιτέρω για τη συγκρότηση του αρχείου προφορικής ιστορίας. Για την καταγραφή των προσωπικών μαρτυριών αναζητήθηκαν συνεντεύξεις από είκοσι άτομα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στα τοπικά δρώμενα. Οι συνεντεύξεις, οι οποίες είχαν τη μορφή ελεύθερης αφήγησης με στόχο την αποτύπωση της ροής των αναμνήσεων και συνειρμών των πληροφοριοδοτών και των εκ των υστέρων νοηματοδοτήσεών τους, πραγματοποιήθηκαν σε αρκετές περιπτώσεις σε διαδοχικές συναντήσεις, κατά τις οποίες εκδιπλώθηκαν ιδιαίτερες κάθε φορά πτυχές της εμπειρίας τους.

Πλήρες αρχείο: Είσοδος των αιτούντων άσυλο στη Λέσβο: Μεσολαβήσεις στον ανθρωπιστικό μετασχηματισμό μιας μεθοριακής κοινότητας (Σκάλα Συκαμνιάς)

Καταγραφή, ανάλυση και παρουσίαση της χαρτογράφησης του «ανθρωπιστικού τοπίου» της Λέσβου

 

Παυσανίας Καραθανάσης
με Αλεξάνδρα Ζαββού

Η καταγραφή, ανάλυση και παρουσίαση της χαρτογράφησης του «ανθρωπιστικού τοπίου» της Λέσβου πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Πακέτου Εργασίας 3 του ερευνητικού προγράμματος HUMANcITY και περιλάμβανε ποσοτική και ποιοτική έρευνα σε δύο χρονικές περιόδους (πριν και μετά την πανδημία) και σε τρία διαφορετικά επίπεδα καταγραφής:
1. ποσοτικά στοιχεία για τη διαμονή αιτούντων/σων άσυλο στους καταυλισμούς του νησιού της Λέσβου,
2. χαρτογράφηση των ανθρωπιστικών δρώντων,
3. Παρουσίαση των κοινωνικών, χωρικών και πολιτικών διαφοροποιήσεων και των επιρροών τους στην τοπική κοινωνία.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιώντας ποσοτικές και ποιοτικές μεθόδους και συμπεριλάμβανε τόσο επιτόπια εθνογραφική έρευνα στο νησί της Λέσβου, όσο και διαδικτυακή έρευνα στις σελίδες των οργανώσεων και των φορέων που δημοσιεύουν στοιχεία για τις κινήσεις και το πληθυσμό των αιτούντων/σων άσυλο. Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν τροφοδότησαν τον Διαδραστικό Άτλαντα (ΠΕ.5) του νησιού της Λέσβου.

Πλήρες αρχείο: Καταγραφή, ανάλυση και παρουσίαση της χαρτογράφησης του «ανθρωπιστικού τοπίου» της Λέσβου

Πίνακας: Πίνακας καταγραφής ανθρωπιστικών δρώντων με παρουσία στη Λέσβο (2019-2022)

Ανάλυση της εκτενούς καταγραφής που προέκυψε από την ποιοτική και ποσοτική χαρτογράφηση του «ανθρωπιστικού τοπίου» της Λέσβου και παρουσίαση του υλικού ως γεωγραφικής οπτικοποίησης με τη μορφή ενός Δυναμικού Διαδραστικού Άτλαντα (ΔΔΑ) του νησιού

 

Καλλιόπη Αβανίδου

 

Ο διαδραστικός άτλαντας που υλοποιήθηκε από το ερευνητικό πρόγραμμα HUMANcITY αποτελεί ένα εργαλείο τόσο χωρικής, όσο και χρονικής πληροφόρησης της προσφυγικής κρίσης που διαδραματίζεται στο νησί της Λέσβου. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται συλλέχθηκαν μέσω παράλληλης διαδικτυακής έρευνας, με ερωτηματολόγια και επισκέψεις στις σελίδες των αρμόδιων φορέων και οργανώσεων, όπως και με επιτόπια έρευνα από τον Παυσανία Καραθανάση (2020 – 2022). Η ανάπτυξη του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος αποτελείται από τρία υποσυστήματα (i) γεωβάση όπου καταχωρούνται, αποθηκεύονται, ενημερώνονται τα χωρικά ή μη δεδομένα, (ii) διαδικτυακό σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών μέσω ενός περιηγητή ιστού για τον χρήστη και (iii) ένα υποσύστημα επεξεργασίας και εισαγωγής νέων πληροφοριών από τα μέλη της ερευνητικής ομάδας.

Στον διαδραστικό άτλαντα οπτικοποιείται η ανθρωπιστική παρουσία στο νησί, με τα δεδομένα να απαντούν σε αφίξεις, ανθρωπιστικές δομές, περιστατικά, σημεία ενδιαφέροντος και σημεία δραστηριότητας των ανθρωπιστικών δρώντων. Παρέχονται δυνατότητες πλοήγησης, αναδυόμενα παράθυρα πληροφοριών σε όλα τα δεδομένα που παρουσιάζονται, καθώς και χρονοδιάγραμμα για την επιλογή συγκεκριμένων περιόδων οπτικοποίησης των στοιχείων.

Πλήρες αρχείο: Δυναμικός Διαδραστικός Άτλαντας

Εγκατάσταση αιτούντων/σών άσυλο στην Αθήνα: Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας Ελαιώνα και διαμερίσματα του εγχειρήματος ESTIA

 

Μαρίκα Ρόμπου-Λεβίδη

 

Η ΕΕ2 περιλάμβανε μια εντατική εθνογραφική έρευνα που είχε ως αντικείμενο τη διερεύνηση της διαδικασίας διαμεσολάβησης σε δύο επίσημες μορφές εγκατάστασης αιτούντων/σών άσυλο στην Αθήνα, με στόχο την κατανόηση της δυναμικής της κοινωνικοπολιτικής διάδρασης και διαπραγμάτευσης ανάμεσα σe αυτούς/ές, τους/τις ανθρωπιστικούς δρώντες/σες και την τοπική κοινωνία. Το εθνογραφικό πεδίο της έρευνας ήταν:

α) η «Δομή Φιλοξενίας Πολιτών Τρίτων Χωρών ή ανιθαγενών που έχουν αιτηθεί διεθνή προστασία στον Ελαιώνα Αττικής», η οποία ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2015 σε χώρο του Δήμου Αθηναίων, με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και κρατική διοίκηση. Την εποχή που διεξάχθηκε η έρευνα τη διοίκηση της δομής είχε υπό την ευθύνη του το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου (ΥΜΑ). Η διαχείριση της δομής γινόταν με συνεργασία του παραπάνω υπουργείου με τον Δήμο Αθηναίων (ΔΑ) και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ)

β) διαμερίσματα του εγχειρήματος «ESTIA», το οποίο σχεδιάστηκε από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ σε συνεργασία με το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής (ΥΜΠ) το 2015, λειτούργησε με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και, από το 2020 μέχρι την περίοδο της έρευνας, υλοποιήθηκε από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου −που το 2019 διαδέχθηκε το ΥΜΠ− σε συνεργασία με εταίρους, όπως ο Δήμος Αθηναίων και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Η ΕΕ2, ως μέρος του έργου HUMANcITY, σχεδιάστηκε ώστε να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς τη δεύτερη εντατική εθνογραφική έρευνα του προγράμματος, αυτή της ΕΕ4, που εστίασε σε άτυπες μορφές εγκατάστασης στην Αθήνα αλλά και συγκριτικά με τις έρευνες στον μικρό τόπο εισόδου των προσφύγων στη χώρα, τη Σκάλα Συκαμνιάς (ΕΕ1), όσο και στην μεσαίου μεγέθους πόλη της Μυτιλήνης (ΕΕ3). Αναπτύχθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου και υλοποιήθηκε μέσα από έρευνα πεδίου διάρκειας δεκατριών μηνών (Αύγουστος 2020- Σεπτέμβριος 2021), που πραγματοποιήθηκε από την ερευνήτρια Μαρίκα Ρόμπου-Λεβίδη.

Πλήρες αρχείο: Εγκατάσταση αιτούντων/σών άσυλο στην Αθήνα: Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας Ελαιώνα και διαμερίσματα του εγχειρήματος ESTIA

Άτυπες μορφές κοινωνικής διαμεσολάβησης στη διαδικασία της εγκατάστασης των αιτούντων και αιτουσών άσυλο στην Αθήνα

 

Ερβίν Σέχου

 

Η ΕΕ4 αποτελεί έναν από τους ερευνητικούς πυλώνες του HUMANcITY. Η έρευνα μελέτησε τους παράγοντες κοινωνικής διαμεσολάβησης ανάμεσα στους αιτούντες άσυλο από το Πακιστάν και το Αφγανιστάν με την τοπική κοινωνία. Συγκεκριμένα εστίασε στις άτυπες μορφές διαμεσολάβησης στην διαδικασία της εγκατάστασης και διερεύνησε δύο βασικούς άξονες (μοντέλα) που συνέβαλαν ουσιαστικά σε αυτή την διαδικασία:
1) τα εθνοπολιτισμικά και κοινωνικά δίκτυα και 2) τους ανεπίσημους ανθρωπιστικούς δρώντες, με αναφορά το πεδίο της στέγασης και εργασίας.

Οι παραπάνω άξονες επιδρούν σε μια μετέωρη συνθήκη: στο χάσμα που υπάρχει μεταξύ αιτούντων άσυλο, δημοσίων υπηρεσιών και τοπικής κοινωνίας. Αυτή η μετέωρη συνθήκη , αναλύεται λαμβάνοντας υπόψη ότι αποτελεί πεδίο διάδρασης μεταξύ των μερών, με έμφαση στις διαμεσολαβητικές δυνάμεις ως φυσικά και συλλογικά πρόσωπα – διάδραση που οδηγεί σε ένα μεταβατικό στάδιο, όπου αναφύονται προσδοκίες για νέες «κανονικότητες». Το ερώτημα δεν είναι μόνο να εξετάσουμε τη μετέωρη συνθήκη, αυτή κάθε αυτήν/per se, αλλά και τις μορφές των σχέσεων που διαμορφώνονται μεταξύ των αιτούντων άσυλο και αυτών των δυνάμεων.

Ο εντοπισμός και η παρακολούθηση των σχέσεων, όπως προστασία και βοήθεια, κηδεμόνευση και εξάρτηση, ενδυνάμωση και εμψύχωση στην παρούσα έρευνα έγιναν εφικτά μέσα από την παρατήρηση τάσεων, συμπεριφορών, αντιλήψεων και προσδοκιών τόσο των αιτούντων άσυλο όσο και των δρώντων υποκειμένων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Υπό το πρίσμα αυτό επιχειρήθηκε μια διεξοδική επιτόπια έρευνα με εθνογραφική παρακολούθηση των συλλογικοτήτων και ανθρωπιστικών δρώντων «από τα κάτω», (Papataxiarchis 2016) οι οποίες εξετάζονται στις τοπικές και χωροταξικές τους διαστάσεις, διαχυμένες εντός του αστικού ιστού. Από την άλλη δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στους χώρους ομο-κοινωνικότητας που λειτουργούσαν ως σημεία αναφοράς μέσω των οποίων εκτυλίσσονταν η διάδραση των αιτούντων άσυλο με τους ομοεθνείς τους και τις ήδη επί χρόνια εγκατεστημένες συλλογικότητες μεταναστών.

Ειδικότερα, όσον αφορά στο μοντέλο που άπτεται του ρόλου των εθνοπολιτισμικών δικτύων, διερευνήθηκαν δύο περιπτώσεις: ένας σύλλογος Αφγανών στην Αθήνα και μια παρέα νεοεισελθόντων Πακιστανών αιτούντων άσυλο. Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για την συμβολή των εθνοπολιτισμικών δικτύων στην εγκατάσταση, καθώς μέσω αυτών ανιχνεύτηκαν διαμεσολαβητικές πρακτικές και ανεπίσημες μορφές αυτοεγκατάστασης και στέγασης με την μορφή συμβίωσης σε διαμερίσματα νοικιασμένα από κοινού με τους ομοεθνείς τους. Σε σχέση με την ανθρωπιστική παρέμβαση, διερευνήθηκαν δύο συλλογικότητες ανθρωπιστικών δρώντων με επίκεντρο τη στέγαση, ήτοι: α) μια μεικτού τύπου ad hoc εθελοντική ομάδα, και β) μια ομάδα «αλληλεγγύης», αποτελούμενη από άτομα που ανήκουν ιδεολογικά στον χώρο της αριστεράς και ταυτοποιούνται ως «αλληλέγγυοι».

Πλήρες αρχείο: Άτυπες μορφές κοινωνικής διαμεσολάβησης στη διαδικασία της εγκατάστασης των αιτούντων και αιτουσών άσυλο στην Αθήνα